قرارداد کار معین چیست؟ شرایط، مدت، حقوق و تفاوت با قرارداد کار دائم

قرارداد کار معین چیست؟ شرایط، مدت، حقوق و تفاوت با قرارداد کار دائم

قرارداد کار معین یکی از رایج‌ترین انواع قراردادهای کاری در قانون کار ایران است که در آن مدت‌زمان همکاری از ابتدا مشخص می‌شود. این نوع قرارداد بیشتر برای مشاغلی کاربرد دارد که ماهیت موقتی یا پروژه‌ای دارند؛ مثل ساخت یک بخش از ساختمان، طراحی سایت، یا انجام یک پروژه حسابداری فصلی.

در سال‌های اخیر، به‌ویژه با تغییرات قوانین کار و دغدغه‌های کارفرمایان برای استخدام انعطاف‌پذیرتر، استفاده از قرارداد کار معین افزایش یافته است. اما بسیاری از کارگران و حتی کارفرمایان، هنوز تفاوت دقیق این نوع قرارداد را با قرارداد دائم نمی‌دانند یا از حقوق قانونی مرتبط با آن بی‌اطلاع‌اند.

در این مقاله از وبسایت وحید حاجی زاده مشاور قانون کار، به زبان ساده و همراه با مثال‌های کاربردی، بررسی می‌کنیم که قرارداد کار معین چیست، چه شرایط و ضوابطی دارد، چگونه تنظیم می‌شود، چه مدت دارد، چه حقوقی برای کارگر ایجاد می‌کند و تفاوت آن با قراردادهای دیگر، به‌ویژه قرارداد دائم، چیست.

قرارداد کار معین چیست؟

قرارداد کار معین نوعی قرارداد استخدامی است که در آن از ابتدا مشخص می‌شود همکاری میان کارگر و کارفرما تا زمان انجام یک کار مشخص یا برای مدت زمان معینی برقرار خواهد بود. به عبارت دیگر، این نوع قرارداد بر اساس اتمام کار یا پروژه مشخصی پایان می‌یابد، نه صرفاً گذر زمان یا درخواست طرفین.

مثال ساده:

فرض کنید یک شرکت ساختمانی برای نقاشی طبقه سوم یک ساختمان نیاز به یک نیروی موقت دارد. در این حالت، شرکت می‌تواند با نقاش، قرارداد کار معین ببندد که به‌محض پایان یافتن نقاشی، رابطه کاری نیز تمام شود.

نکته مهم اینجاست که این نوع قرارداد، بر اساس ماده 7 قانون کار، دارای اعتبار قانونی است و اگر به‌درستی تنظیم شود، حقوق کارگر از جمله بیمه، مزایا و سنوات، باید طبق قانون رعایت شود؛ حتی اگر مدت همکاری کوتاه باشد. قرارداد کار معین با عنوان‌هایی مثل «قرارداد موقت برای انجام کار معین» یا «قرارداد مدت‌دار پروژه‌ای» هم شناخته می‌شود و در بسیاری از مشاغل فنی، پیمانکاری و حتی بخش خصوصی کاربرد دارد.

شرایط قرارداد کار معین

برای اینکه قرارداد کار معین معتبر و قابل استناد باشد، باید شرایط خاصی در تنظیم آن رعایت شود. در ادامه، مهم‌ترین شرایط این نوع قرارداد را به زبان ساده بررسی می‌کنیم:

1. مشخص بودن موضوع کار

اولین و مهم‌ترین شرط، تعیین دقیق موضوع کار است. یعنی باید به‌طور شفاف مشخص شود که کارگر برای انجام چه کاری استخدام شده است.

🔹 مثال: اگر شخصی برای «طراحی سایت فروشگاهی» استخدام می‌شود، باید در قرارداد دقیقاً این موضوع ذکر شود و جزئیات آن مشخص گردد.

2. مشخص بودن مدت یا پایان کار

در قرارداد کار معین، باید زمان پایان همکاری یا اتمام پروژه معلوم باشد. این زمان می‌تواند یک تاریخ مشخص باشد یا زمانی که پروژه به پایان می‌رسد.

🔹 مثال: «مدت قرارداد از تاریخ ۱ خرداد تا پایان نقاشی ساختمان شماره ۲ واقع در خیابان ...»

3. کتبی بودن قرارداد

بر اساس ماده 10 قانون کار، توصیه اکید این است که قرارداد حتماً به‌صورت کتبی تنظیم و در دو نسخه امضا شود تا در صورت بروز اختلاف، قابل استناد باشد.

4. رعایت حقوق قانونی کارگر

حتی اگر قرارداد موقتی و برای کار معین باشد، بیمه، حق سنوات، عیدی و پاداش طبق قانون کار باید پرداخت شود. هیچ قراردادی نمی‌تواند این حقوق را سلب کند.

5. تطابق شغل با ماهیت موقت

کارهایی که ماهیت دائم دارند (مثلاً منشی‌گری، حسابداری سالانه) معمولاً مشمول قرارداد دائم هستند. اما اگر برای همان شغل، پروژه‌ای خاص تعریف شود (مثلاً "حسابداری پروژه فروش ویژه تابستان ۱۴۰۴") می‌توان از قرارداد کار معین استفاده کرد.

مدت قرارداد کار معین

مدت زمان در قرارداد کار معین بسته به نوع پروژه یا ماهیت کاری که باید انجام شود، می‌تواند ثابت یا شناور باشد. در واقع، مدت این قرارداد معمولاً به یکی از دو شکل زیر تعیین می‌شود:

1. مدت مشخص و تاریخ پایان

در این حالت، قرارداد از ابتدا دارای تاریخ شروع و پایان دقیق است. این نوع قرارداد برای کارهایی مناسب است که زمان اجرای آن‌ها قابل پیش‌بینی است.

🔹 مثال: قرارداد از تاریخ ۱ تیر ۱۴۰۴ تا ۳۰ شهریور ۱۴۰۴ برای انجام پروژه طراحی بروشور تبلیغاتی.

2. تا پایان کار مشخص

در برخی موارد، کارفرما نمی‌تواند زمان دقیقی برای پایان کار تعیین کند، چون ممکن است پروژه به دلایل مختلف زودتر یا دیرتر تمام شود. در این حالت، قرارداد به‌صورت «تا زمان پایان کار» تنظیم می‌شود.

🔹 مثال: قرارداد تا زمان پایان عملیات ایزوگام پشت‌بام مجتمع مسکونی الف، واقع در خیابان ...

نکته مهم: در هر دو حالت، مدت قرارداد باید قابل فهم و شفاف باشد تا در صورت بروز اختلاف بین کارگر و کارفرما، مرجع حل اختلاف (مانند هیأت‌های تشخیص اداره کار) بتواند تصمیم‌گیری کند.

حقوق و مزایای قرارداد کار معین

یکی از تصورهای اشتباه در مورد قرارداد کار معین این است که چون این نوع قرارداد موقتی است، پس کارگر از بسیاری از حقوق قانونی خود محروم خواهد شد. اما طبق قانون کار ایران، نوع قرارداد تأثیری در حقوق پایه‌ای کارگر ندارد و کارفرما موظف است تمام مزایا و تعهدات قانونی را رعایت کند.

کارگری که با قرارداد کار معین استخدام می‌شود، درست مانند یک کارگر با قرارداد دائم، باید تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار گیرد. کارفرما موظف است از همان روز اول شروع به کار، او را بیمه کند و حق بیمه را ماهانه پرداخت نماید. همچنین، کارگر مشمول دریافت عیدی، پاداش، حق اولاد، کمک هزینه مسکن و بن کارگری نیز خواهد بود؛ حتی اگر مدت همکاری فقط چند ماه باشد.

نکته مهم دیگر، پرداخت سنوات پایان کار است. بسیاری از کارفرماها تصور می‌کنند پرداخت سنوات تنها به قراردادهای دائم تعلق می‌گیرد، اما این‌طور نیست. اگر کارگری با قرارداد کار معین مثلاً سه ماه کار کرده باشد و قراردادش پایان یابد، باید به او به اندازه مدت اشتغال، سنوات پایان کار پرداخت شود. میزان این سنوات مطابق ماده ۲۴ قانون کار، معادل یک ماه آخرین مزد برای هر سال سابقه کار است و برای کمتر از یک سال هم به همان نسبت محاسبه می‌شود.

در نهایت، اگر در حین قرارداد، به دلایلی غیرقانونی مثل تبعیض یا عدم تمایل کارفرما، قرارداد فسخ شود، کارگر می‌تواند به اداره کار شکایت کند و در صورت اثبات، حق بازگشت به کار یا دریافت خسارت برایش در نظر گرفته خواهد شد.

همچنین بخوانید: تشریفات بازگرداندن سفته ضمانت کارگران در زمان قطع همکاری

تفاوت قرارداد کار معین با قرارداد دائم

تفاوت اصلی بین قرارداد کار معین و قرارداد دائم در مدت زمان همکاری و ثبات شغلی است. در قرارداد دائم، رابطه کاری بدون زمان پایان مشخص تنظیم می‌شود و تا زمانی که یکی از طرفین درخواست فسخ ندهد (و دلایل آن قانونی باشد)، همکاری ادامه دارد. اما در قرارداد کار معین، از ابتدا پایان همکاری به یکی از دو صورت «تاریخ مشخص» یا «اتمام پروژه» تعیین شده است.

از نظر امنیت شغلی، قرارداد دائم برای کارگر شرایط پایدارتری ایجاد می‌کند؛ چرا که کارفرما برای فسخ این نوع قرارداد، باید دلایل موجه قانونی داشته باشد و این موضوع باید در هیأت تشخیص اداره کار بررسی شود. اما در قرارداد کار معین، پس از پایان مدت یا انجام کار، قرارداد به‌صورت خودکار تمام می‌شود و نیازی به فسخ یا دلایل قانونی خاص نیست.

از نظر حقوق و مزایا، تفاوتی میان این دو قرارداد وجود ندارد. در هر دو حالت، کارگر باید بیمه شود، عیدی و پاداش دریافت کند، و در پایان کار، سنوات دریافت نماید. تفاوت صرفاً در مدت همکاری و نوع پایان رابطه کاری است، نه در حقوق قانونی کارگر.

نکته‌ای که بسیاری از کارفرمایان و کارگران باید به آن توجه داشته باشند این است که اگر کار با ماهیت مستمر و غیرموقتی باشد، نمی‌توان قرارداد کار معین بست. در این صورت، تنظیم چنین قراردادی غیرقانونی تلقی شده و در مراجع حل اختلاف به نفع کارگر رأی صادر خواهد شد.

تفاوت قرارداد کار معین و قرارداد پیمانکاری

بسیاری از افراد، به اشتباه قرارداد کار معین را با قرارداد پیمانکاری یکسان می‌دانند؛ در حالی که این دو قرارداد از نظر ماهیت حقوقی، طرفین قرارداد، و مسئولیت‌ها تفاوت‌های قابل توجهی دارند.

در قرارداد کار معین، رابطه بین کارگر و کارفرما به‌طور مستقیم برقرار است. کارگر تحت مدیریت و نظارت مستقیم کارفرما فعالیت می‌کند و از تمام حقوق قانونی مانند بیمه، عیدی، سنوات و مزایای قانون کار بهره‌مند می‌شود. در این نوع قرارداد، شخصی که استخدام می‌شود معمولاً یک فرد حقیقی است که خود به‌تنهایی مسئول انجام کار محول‌شده است.

اما در قرارداد پیمانکاری، رابطه معمولاً بین کارفرما و یک پیمانکار (شخص حقیقی یا حقوقی) برقرار می‌شود. پیمانکار متعهد می‌شود کاری را با استفاده از نیروی انسانی و ابزارهای خودش انجام دهد، و در اینجا، رابطه کاری بین نیروی انسانی و کارفرما وجود ندارد. پیمانکار مسئول پرداخت حقوق، بیمه و مزایای کارکنان تحت نظر خودش است و کارفرما مستقیماً تعهدی نسبت به آن نیروها ندارد.

مثال ساده: اگر یک شرکت برای نصب دوربین‌های مداربسته، یک فرد متخصص را با قرارداد کار معین استخدام کند، او مستقیماً کارگر شرکت محسوب می‌شود. اما اگر همین شرکت این کار را به یک شرکت فنی پیمانکار بسپارد، رابطه کاری با نیروی نصب‌کننده وجود ندارد و فقط پیمانکار پاسخ‌گوست.

بنابراین، تفاوت اصلی در نوع رابطه حقوقی و میزان مسئولیت کارفرما نسبت به فرد اجراکننده کار است. اگر هدف، استخدام مستقیم برای انجام کار باشد، قرارداد کار معین انتخاب مناسبی است. اما اگر قرار است پروژه‌ای را به شخص یا شرکت دیگری بسپارید که خودش نیرو دارد و مدیریت می‌کند، قرارداد پیمانکاری مناسب‌تر است.

شرایط فسخ قرارداد کار معین

فسخ قرارداد کار معین بر خلاف قراردادهای دائم، تابع ضوابط خاص‌تری است؛ زیرا این قرارداد از ابتدا برای مدت یا پروژه مشخصی تنظیم شده است. به‌طور کلی، قرارداد کار معین تا پایان مدت یا انجام کامل کار ادامه دارد، مگر آنکه شرایط خاصی برای فسخ قانونی آن ایجاد شود.

در صورتی که کارگر یا کارفرما بخواهند قبل از پایان مدت قرارداد، به همکاری خاتمه دهند، باید دلایل موجه قانونی داشته باشند. مثلاً اگر کارگر به‌صورت مستمر از انجام وظایف خود کوتاهی کند، مرتکب تخلف انضباطی شود یا ترک کار نماید، کارفرما می‌تواند پس از طی مراحل قانونی از جمله صدور اخطار کتبی و ثبت در کمیته انضباطی، نسبت به فسخ قرارداد اقدام کند. از سوی دیگر، اگر کارفرما تعهدات قانونی مثل پرداخت حقوق، بیمه یا تأمین شرایط ایمن کار را رعایت نکند، کارگر هم حق دارد با مراجعه به اداره کار، درخواست فسخ قرارداد و دریافت مطالبات خود را مطرح کند.

در صورتی که هیچ‌کدام از طرفین دلیل قانونی برای فسخ نداشته باشند اما یکی از آن‌ها بدون توافق طرف مقابل قصد خاتمه دادن به قرارداد را داشته باشد، این فسخ غیرقانونی محسوب می‌شود و طرف مقابل می‌تواند با مراجعه به مراجع حل اختلاف، درخواست جبران خسارت کند. برای مثال اگر کارفرما وسط پروژه بدون دلیل موجه، قرارداد را فسخ کند، کارگر می‌تواند حقوق باقی‌مانده تا پایان قرارداد را به عنوان خسارت مطالبه کند.

بنابراین، برخلاف تصور رایج، قرارداد کار معین را نمی‌توان به‌راحتی و بدون دلیل موجه فسخ کرد. بهترین راه برای پیشگیری از اختلاف، این است که شرایط فسخ زودهنگام در متن قرارداد ذکر شود و طرفین از همان ابتدا نسبت به تعهدات و حقوق خود آگاهی کامل داشته باشند.

جمع بندی نهایی

قرارداد کار معین یکی از انواع قراردادهای کاری پرکاربرد در مشاغلی است که نیاز به همکاری موقت دارند. اگرچه مدت زمان این قرارداد محدود است، اما از نظر حقوق و مزایا، تفاوتی با قرارداد دائم ندارد و کارگر همچنان از بیمه، عیدی، سنوات و سایر مزایا برخوردار است. در عین حال، شناخت دقیق تفاوت این نوع قرارداد با قرارداد پیمانکاری یا دائم، و آگاهی از شرایط فسخ آن، به کارفرما و کارگر کمک می‌کند تا از بروز اختلافات حقوقی در آینده جلوگیری کنند.

اگر شما به‌عنوان کارفرما می‌خواهید قرارداد کار معین استاندارد، مطابق با قانون کار و قابل دفاع در مراجع حل اختلاف داشته باشید، ما در سایت حاجی‌زاده یک نسخه کامل و قابل ویرایش از این قرارداد را آماده کرده‌ایم. با تهیه این فرم، خیالتان از بابت حقوق قانونی کارگر و حفاظت از منافع خودتان راحت خواهد بود.

👉 دانلود فرم قرارداد کار معین